The future is female

Het is gebeurd, het tijdperk-Obama behoort definitief tot het verleden, we zijn de era-Trump ingegaan. Dat we er niet bepaald naar uitkeken, mag een understatement genoemd worden. Dat we tot op het laatste moment gehoopt hebben op een soort deus ex machina om deze tragikomedie alsnog tot een happy end te brengen ook. Dat de soep wel niet zo heet gegeten zou worden, hebben we willen geloven. Maar de nieuwbakken president van de Verenigde Staten gaat verder op het elan van zijn verkiezingspraatjes.

Niet dat we hier in Europa zo hoog van de toren moeten blazen, met “onze” Brexit, met de komende verkiezingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland die meer van hetzelfde beloven. En dus staan we met open mond te kijken naar die opstoot van traditionalisme, naar dat verlangen naar een groots verleden.

Als mama van twee prachtige dochters maak ik me zorgen. Want dat grootse verleden was meestal net iets minder groots voor de vele minderheidsgroepen uit onze samenleving. Een aantal jaren geleden was ik echt optimistisch. Ik voelde me als vrouw en moeder erkend en gewaardeerd door de maatschappij. We kregen een langere moederschapsrust, we kregen betaald ouderschapsverlof en ook papa’s kregen erkenning voor hun vaderrol (ook al moesten zij het met een schamele 10 dagen stellen). Er werden inspanningen geleverd om de combinatie gezin-arbeid draaglijker te maken. Een aantal officiële maatregels gaf ons een zekere keuzevrijheid, ook al gingen de maatregels misschien nog niet ver genoeg en waren er misschien veel te veel mazen in het net (o.a. voor alleenstaande moeders).

Maar de laatste jaren worden heel wat van die maatregels onbetaalbaar genoemd, er moeten keuzes gemaakt worden. We moeten met zijn allen langer, harder en flexibeler werken. Hoe je dat allemaal in godsnaam gecombineerd moet krijgen, is een open vraag. Het voelt alsof de maatschappelijke waardering voor je ouderrol volledig op de schop gaat. Bij elke besparing worden (alleenstaande) vrouwen/moeders ongemeen hard getroffen. Succes en falen heb je immers zelf in de hand. Dat het af en toe misschien even niet meezit, of dat je niet met dezelfde mogelijkheden aan de aftrap komt, speelt geen rol meer. Het glazen plafond blijft nochtans reëel, maar je carrièrekansen verkwansel je natuurlijk wel zelf wanneer je gehoor geeft aan je biologische klok.

8 jaar lang hebben we allemaal – misschien een beetje te optimistisch – geloofd in “yes, you can”. Nu krijgen we constant te horen dat we realistisch moeten zijn, dat we onze “grootse” verwachtingen naar beneden moeten bijstellen. Nu voelen we allemaal dat het harder wordt, dat het wij tegen zij wordt (ook al zijn de wij en de zij onduidelijk gedefinieerd en worden ze naar hartenlust aan de waan van de dag aangepast), dat de samenhang en de solidariteit telkens opnieuw ondermijnd worden. We zullen moeten kiezen: allemaal winnen kunnen we niet meer. En als ik iets zou durven winnen, dan gaat dat ten koste van jou. Pech voor jou.

En toch. Toch blijft er nog een klein restje hangen van het optimisme van Obama. Want we kunnen wel degelijk. We kunnen onze stem laten horen, we kunnen tonen dat we het er niet mee eens zijn, we kunnen protesteren en een andere weg eisen. Misschien moet de stilzwijgende meerderheid maar niet meer op zijn kop laten zitten. Zaterdag werd er massaal geprotesteerd. Allemaal samen. Voor vrouwenrechten, tegen discriminatie en racisme, omdat we vooruit willen in plaats van terug te keren naar een groots (?) verleden. Mannen en vrouwen, oud en jong, blank en zwart, hetero’s en LGBT, over de godsdiensten heen. Allemaal samen, zij aan zij, lieten ze hun stem horen. Ik zag het, ik was ontroerd, fier, blij en tankte een klein beetje hoop en vertrouwen voor de toekomst, ook voor mijn dochters. Al is de weg nog lang…

(afbeelding: http://www.redbubble.com)

Advertentie

I’m with her # nationale vrouwendag

Nationale vrouwendag vandaag. Vanaf nu werken wij vrouwen gratis. Er was een tijd dat ik heel veel respect had voor de strijd die de generaties vrouwen voor mij gestreden hadden, maar dat ik dacht dat we er zo goed als waren. Dat ik de eerste vrouwelijke topmanagers, CEO’s en directrices zag opduiken en dacht dat het een kwestie van tijd was voor dat glazen plafond er compleet aan ging. Toen ik afstudeerde, geloofde ik volledig in de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen, in gelijk loon voor gelijk werk en in de kansen die ik als vrouw zou hebben om ook mijn dromen (op professioneel en andere vlakken) te realiseren.

Intussen zijn we 20 jaar verder en ben ik echtgenote en moeder geworden. Intussen ben ik net iets minder optimistisch. Intussen heb ik begrepen dat de strijd nog lang niet gestreden is. Dat er de voorbije 20 jaar veel te weinig vooruitgang geboekt is. Intussen noem ik mezelf trots “feministe” en wil ik mee op de barricaden staan. Voor mijn dochters. Opdat zij wel de kansen zouden krijgen waar de generaties voor mij voor gestreden hebben. Opdat mijn dochters en hun vriendinnen in alle vrijheid hun keuzes kunnen maken. Want er is werk aan de winkel.

Gelijk loon voor gelijk werk is er nog steeds niet. Dit zorgt op verschillende momenten in het vrouwenleven voor keuzes die er eigenlijk niet zijn. Het begint bij het solliciteren. Naar het schijnt zijn vrouwen niet assertief genoeg. Het ligt dus eigenlijk aan onszelf dat we bij een sollicitatie minder loon aangeboden krijgen dan een man met dezelfde kwalificaties voor eenzelfde functie. Bovendien vragen mannen blijkbaar sneller en makkelijker naar extralegale voordelen en stappen ze ook makkelijker en met meer succes naar hun baas om opslag te vragen.

Als je dan kinderen krijgt, zorgt dat er vaak voor dat je als vrouw een stapje terugzet om de moeilijke combinatie werk-gezin het hoofd te bieden. Er is immers geen alternatief: de loonkloof tussen jou en je partner is vaak van die aard dat je het minste verliest als je het kleinste loon nog wat kleiner maakt. En het kleinste loon in het gezinsinkomen is meestal dat van de vrouw. En dus verval je al snel in een traditioneel rollenpatroon waar je echtgenoot carrière maakt en jij de zorg voor de kinderen en het huishouden grotendeels op jou neemt. Wat de kloof uiteraard doet toenemen: jouw echtgenoot maakt promotie, vergroot zijn loon, krijgt meer verantwoordelijkheden op zijn werk (nog minder tijd voor zijn gezin) terwijl jij blijft steken en vaak verzuipt in de poging tot combinatie. Jammer genoeg blijft dit ook later nog zijn impact hebben: op je carrièrekansen nadat de kinderen het huis uit zijn en op je pensioen.

Is dit de schuld van je echtgenoot? Natuurlijk niet, want ook hij heeft het moeilijk met de combinatie en krijgt soms onmogelijke keuzes voorgeschoteld. In vele bedrijven en sectoren is het nog altijd “not done” als man om je ouderschapsverlof (of zelfs je 10 dagen vaderschapsverlof!) op te nemen. Zelfs de vraag om af en toe je kinderen te kunnen afzetten of oppikken op school wordt afgedaan met de dooddoener “Waarom? Jouw vrouw werkt toch deeltijds?”. Zo zie ik rond mij de tegenstellingen weer scherper worden. Kijken we met verbazing toe hoe in onze ruime omgeving steeds meer gezinnen in een heel traditioneel rollenpatroon vervallen. Waar de man niet alleen van zijn vrouw verwacht dat zij voor de kinderen zorgt, maar ook hoe langer hoe meer het volledige huishouden voor haar rekening dient te nemen, zodat hij als kostwinner daar niet mee lastig gevallen moet worden.

Is dit onze (vrouwelijke) schuld? Ja en neen. Het helpt niet bepaald dat we als vrouwen nogal “veroordelend” naar elkaar kijken. Dat we een vrouw nogal makkelijk met de vinger wijzen als ze volop op haar carrière mikt en de zorg voor de kinderen deelt met haar man (of ouders). “Een slechte moeder.” Of omgekeerd haar een “gebrek aan ambitie” verwijten als ze er bewust voor kiest om thuis te zijn voor haar kinderen. Misschien moeten we onze mannen ook wat meer vertrouwen en vrijheid geven in hun aanpak van het huishouden of de kinderen in plaats van het toch maar zelf te doen omdat we er niet in slagen de controle uit handen te geven.

Eigenlijk begint het allemaal bij die allereerste job en dat allereerste loon, waar we met een beetje meer openheid makkelijker komaf mee zouden maken. Waarom verdient een vrouw minder dan een man voor gelijk werk? Waarom is het logisch dat een man makkelijker extralegale voordelen en/of opslag krijgt? Waarom wordt een vrouw nog altijd (bewust of onbewust) gestraft voor het feit dat zij degene is die kinderen krijgt? Waarom wordt het een man nog altijd moeilijker gemaakt als hij voor zijn gezin wil kiezen?

Er is werk aan de winkel. We hebben weer feministes nodig. We hebben (jonge) vrouwen én mannen nodig die op de barricaden gaan staan, die dit aankaarten, die protesteren, die weigeren mee te draaien in dit mannencircus dat het vaak nog is. Zeker nu er een seksist verkozen werd als 45ste president van de Verenigde Staten. We hebben één stem nodig. Om dat glazen plafond eindelijk volledig te doorbreken. Om de combinatie werk-gezin voor ons allemaal wat leefbaarder te maken.

Man of vrouw, laat je stem horen. Niet alleen op vrouwendag. Ook morgen en overmorgen.

President Trump

Het was een zwaar ontwaken deze morgen. Maar dat het een complete verrassing was, zou ik nu ook niet zeggen. Het zat er eigenlijk een beetje aan te komen. De voorsprong van Clinton in de peilingen was te klein geworden en sinds onze Zwarte Zondag in 1991 en sinds de Brexit eerder dit jaar weten we al dat peilingen de neiging hebben dit soort ongenoegen te onderschatten of te negeren. Het was een moddercampagne. Politieke analyses zullen volgen en zullen met verklaringen komen over het waarom en hoe. Maar hoe dan ook wordt dit het scenario voor minstens 4 jaar: president Trump.

Was Amerika nog niet klaar voor een vrouwelijke president? Misschien niet. Was Clinton te veel het boegbeeld van een politieke klasse waar te veel ongenoegen over is? Zeker wel. Was haar project niet duidelijk genoeg? Liet ze zich teveel meeslepen door de negatieve campagne en maakte ze te weinig kenbaar waar ze zelf voor stond? Misschien. Waren er te veel politieke en financiële banden met het “establishment” die opspeelden? Allicht wel. Staat Amerika daarin alleen? Jammer genoeg niet. Volgend jaar volgen er presidentsverkiezingen in Frankrijk en ook in la douce France speelt heel veel ongenoegen en onzekerheid. Zullen we ons ook volgend jaar opnieuw laten verrassen?

Het was geen mooie morgen. President Trump is jammer genoeg een teken des tijds. Een uiting van een diep ongenoegen over de heersende politieke klasse, die steeds minder de zorgen en bekommernissen van de gewone mens weet te vatten. In opinies wordt nu al gesproken van de ontevredenheid van de “laag opgeleide klasse” of van de “blanke man”, maar ik denk dat het verder gaat dan dat. Heel veel mensen zijn bang en voelen zich aangesproken door het huidige klimaat waarin er vooral naar gestreefd wordt om mensen tegen elkaar op te zetten, om de verschillen te benadrukken. Hoog opgeleid tegenover laag opgeleid, grote inkomens tegenover lage inkomens, werkenden tegenover “de profiteurs”, Vlamingen tegenover Walen, autochtonen tegenover allochtonen of vluchtelingen, mannen tegenover vrouwen en ga zo maar door. We trekken ons terug in ons eigen kringetje, in ons eigen gelijk. We investeren niet meer, maar we houden vast aan wat we hebben. We sluiten ons af, we delen onze rijkdom niet meer. We zitten verstrikt in een wij-zij denken, dat niets oplevert.

En toch. Toch zie je tegelijkertijd ook burgers zich verenigen. Zie je mensen samen een vuist maken. Zie je mensen inspanningen leveren die een regering niet meer doet. Zie je mensen samenkomen om na te denken en oplossingen te zoeken voor concrete problemen. Zie je dit hier en daar met succes gebeuren, zoals bij Ringland, waar een alternatieve oplossing voor het verkeersinfarct rond Antwerpen werd aangereikt door Antwerpse bewoners. Zie je vanuit de buik van de samenleving “nieuwe wegen” opduiken, zoals het combinatiedossier bij Femma dat een antwoord wil bieden op de moeilijke combinatie tussen werk en gezin.

Het zijn sprankeltjes hoop, ook in deze moeilijke tijden. Piepkleine sprankeltjes misschien waaraan ik kan, wil en moet vasthouden op een morgen als deze. Op een ochtend dat in de Verenigde Staten van Amerika een 70-jarige man verkozen is die in de loop van de campagne fel om zich heen schopte en onder andere vrouwen, gehandicapten, moslims en Mexicanen beledigde (de lijst is jammer genoeg niet volledig). Mijn hart bloedt, maar het is democratisch beslist en dat hebben we te respecteren.

Op deze grijze, regenachtige Belgische ochtend moet ik ergens nog een glimpje zonlicht kunnen zien. Voor mijn dochters. Voor hun toekomst.

(www.etsy.com)